شرایط حفظ مالکیت معنوی در خاورمیانه

رویا پردازی و خلاقیت بخشی از تمایزاتی است که انسان را از سایر مخلوقات جدا می‌کند. از اکتشافات علمی، هنر، موسیقی گرفته تا غذایی که می‌خوریم. با این حال، خلاقیت و مالکیت محدود به موارد ملموسی نیست که بتوانیم لمس کنیم و یا آن را در دست داشته باشیم. مالکیت شامل موارد نامشهودی هم می‌شود از جمله ایده‌های ما یا کارهای در حال پیشرفت که می‌تواند جهان را در آینده تغییر دهد. این مقاله راه‌های حفاظت از مالکیت معنوی در منطقه خاورمیانه را توضیح می‌دهد.

در همین راستا، حقوق مالکیت معنوی با ماده 27 اعلامیه جهانی حقوق بشر در ارتباط بوده و بنابراین، حفاظت از مالکیت معنوی جزئی از حقوق بشر است.

به طور ویژه‌ای، خاورمیانه از نظر فرهنگ، خلاقیت میراث بسیار غنی دارد. همه اینها می‌تواند برای رشد و پیشرفت اقتصادی مورد استفاده قرار بگیرد. سبک زندگی سنتی، حفاظت از مالکیت معنوی در خاورمیانه را کم اهمیت جلوه میدهد، زیرا فرهنگ در این منطقه به تقلید بیشتر به عنوان یک تمجید نگاه می‌کند تا دزدی. با این حال، با جهانی شدن و ظهور اینترنت، استاندارد حفاظت از مالکیت معنوی نه تنها در منطقه، در سراسر جهان مورد نیاز واقع شد.

خاورمیانه از 16 کشور بحرین، قبرس، ایران، عراق، اردن، کویت، لبنان، عمان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، سوریه، ترکیه، امارات متحده عربی، یمن و مصر ایجاد شده است.

هر کس حق دارد از منافع اخلاقی و مادی از هر گونه تولید علمی، ادبی یا هنری که نویسنده آن است، محافظت کند.

5 روش برای کسب سود بیشتر از طریق تولید محتوی ویدئویی

مالکیت معنوی چیست؟

مالکیت معنوی، که به طور کلی به عنوان یک مشخصه یا IP شناخته می‌شود، شامل حق چاپ، خرید و فروش، ثبت اختراع و موارد دیگر است. این حقوقی است که موارد نامشهود را تحت پوشش قرار داده و باعث ایجاد نوآوری و کشف می‌شود. حفظ مالکیت معنوی به مشاغل اجازه می‌دهد مزیت رقابتی خود را محفوظ دانسته و از طریق حق امتیاز و سایر راه‌های کسب درآمد بیشتری داشته باشد.

در سالهای اخیر خاورمیانه پیوند با مناطق توسعه یافته مانند غرب و شرق را هرچه بیشتر تجربه کرد. در حقیقت، شهرهای درجه یک کنونی در یک چشم انداز کمتر توسعه یافته ظاهر شده بودند، این شهرها دارای زیرساخت‌های پیشرفته و فرصت‌های رشد هستند. به عنوان مثال، امارات متحده عربی (امارات عربی) که اغلب میزبان نمایشگاه‌های بزرگ تجاری شناخته می‌شوند از جمله این مناطق بشمار می‌آیند، بنابراین جهان را در حیاط خلوت خود میزبانی میکنند.

در نتیجه، کشورها و شرکت ها در امارات متحده عربی در مقیاسی همگرا شده‌اند. به همین ترتیب، قطر نیز با میزبانی جام جهانی فوتبال در سال 2022 این فرصت را در اختیار خود خواهد داشت. هرچند با وجود شرایط شیوع کرونا کار سخت شده اما تلاش‌ها برای استفاده از این فرصت چندین برابر شده است. این اولین بار است که چنین رویدادهایی در خاورمیانه میتواند درخشان شود. تجار جهانی و به خصوص منطقه خاورمیانه هماهنگی خود را با استانداردهای بین المللی حفاظت از مالکیت معنوی برای این منطقه به صورت فزاینده‌ای افزاش یافته است.

انواع حقوق مالکیت معنوی

مالکیت فکری عبارت است از هر آنچه که دارای ارزش اقتصادی باشد. بنابراین، حقوق شخصی به شخص تعلق می‌گیرد که دارای مالکیت معنوی است. سازمان جهانی مالکیت معنوی (WIPO) در سال 1967 برای استانداردهای حقوق مالکیت معنوی از زیر شاخه‌های سازمان ملل متحد معرفی شد که مالکیت معنوی را در سطح جهانی ترویج و پشتیبانی می‌کند.

مالکیت فکری یک اصطلاح است که شامل انواع مختلف خلاقیت، اختراعات، هنر، موسیقی، فیلم، آثار ادبی، نقاشی، عکاسی، نام تجاری و نمادها میباشد. علاوه بر این، این خلاقیت‌ها به عنوان دارایی‌های نامشهود یا غیر پولی با ارزش تجاری تعریف می‌شوند.

مزایای حقوق مالکیت معنوی تنها به سود مالی محدود نمی‌شود، اما به صاحب کار اعتبار می‌بخشد. در بیشتر موارد، محصول نهایی که می‌بینیم ثمره سال‌ها آموزش، تمرین، سرمایه گذاری و جستجو است. به عنوان مثال: شیرین عسل، ایسترم، میهن، تاتائو، اروم آدا، مزمز و… برخی از تولید کننده‌های برتر مواد غذایی و نوشیدنی هستند که سالها کار خود را به عنوان یک تولید کننده داخلی در ایران آغاز کرده‌اند و اکنون به موفقیت اصلی یعنی حضور در بازارهای جهانی دست یافته‌اند.

متداول ترین انواع مالکیت معنوی عبارت از:

• حق چاپ

حق چاپ مالکیت آثار ادبی، موسیقی، نمایشی یا سایر آثار هنری است. برنامه‌های رایانه ای، وب سایت ها، پایگاه‌های داده، تبلیغات و موارد دیگر همه دارایی‌ها دارای حق چاپ هستند. مطابق تعریف، حق چاپ از بیان یک ایده از طریق یک رسانه محافظت می‌کند. رایج ترین و متداول ترین موارد دارای نسخه قابل چاپ، فیلم هایی هستند که به صورت غیرقانونی پخش شده اند و بارگیری می‌شوند.

همچنین، حق چاپ به طور خودکار تحت کنوانسیون برن قرار می‌گیرد، سازندگان نیز می‌توانند حق چاپ خود را ثبت کنند. برای مثال، وزارت اقتصاد در امارات عربی ثبت حق چاپ را انجام می دهد. به طور خاص‌، حق چاپ به دارنده این امکان را می‌دهد که مالکیت کار خود را در مطالب حفظ کند و شخص میتواند تصمیم بگیرد که چه کسی، چه زمان و چگونه از آثارش می‌تواند استفاده کند.

به طور معمول، حفاظت از حق چاپ برای خالق و در برخی موارد 25 تا 50 سال عمر دارد. علاوه بر این، قوانین کپی رایت در روزهای مختلف متفاوت است زیرا خاورمیانه در حال حاضر قانون وحدت بخشی در این حوزه ندارد.

• ثبت اختراعات

ثبت اختراع مربوط به حقوق اختراعات جدید است. با این حال، این امر مستلزم آن است که مخترع توضیحات عمومی مفصلی انجام داده و در صورت لزوم یک نمونه اولیه کار را ارائه دهد. برای ثبت شدن اختراع، باید معیارهای مناسب مطابق با کشوری که ثبت اختراع در آن شده است حفظ شود. محبوبترین ثبت اختراعات شامل داروهایی است که توسط شرکت‌های بزرگ جهانی برای یافتن واکسن COVID-19 نشان داده شده است.

به طور کلی، اختراع باید جدید و در صنعت قابل اجرا باشد. در خاورمیانه، یک چالش درخواست ثبت اختراع، صلاحیت کارفرمایان در برابر حقوق کارکنان است. برای روشن شدن، کارفرمایان اغلب صاحب اختراعاتی شدند که توسط کارکنان خود در طول دوره اشتغال انجام شده است و این شرایط بیشتر باعث بروز اختلافات می‌شود.

تأثیر خرید

علامت تجاری (برند) یک محصول را شناسایی کرده و مخاطب را به منبع آن پیوند می‌دهد. کلمات، عبارات، نمادها، آرم‌ها، طرح‌ها، تصاویر، دستگاه‌ها و موارد دیگر می‌تواند به عنوان برند ثبت شود. در واقع، هر چیزی که به عنوان بخشی از مارک تجاری نامیده شود، می‌تواند علامت تجاری باشد.

یک علامت تجاری ثبت شده به دارنده اجازه می‌دهد تا از دارایی علامت تجاری استفاده کند. همچنین، دارنده علامت تجاری می‌تواند به دیگران اجازه دهد از علامت تجاری با پرداخت هزینه استفاده کنند (مثل اخذ نمایندگی یا تاسیس شعبه). معمولاً ثبت علامت تجاری ده سال اعتبار دارد و پس از آن میتوان گواهینامه را تمدید یا لغو کرد.

شورای همکاری خلیج فارس

دولت‌های مختلف در سراسر خاورمیانه سیستم‌هایی برای رعایت مالکیت معنوی دارند. به عنوان مثال، دولت‌ها نهادهایی را برای نظارت بر ثبت برند، حق چاپ و موارد دیگر اتخاذ میکنند. همچنین، جنگ رو به رشدی علیه محصولات تقلبی در منطقه در جریان است. قوانین گوناگونی وضع شده تا کالاهای تقلبی غیرقانونی را ضعیف کرده و از دور خارج کنند.

با این حال، امورات ثبتی قابل ردیابی را در صورت نیاز به ارائه ادعا یا در صورت بروز اختلاف ارائه می‌دهد. به عنوان مثال، اگر کسی بدون اجازه از تصاویر یک هنرمند استفاده کند. با ادعای ثبت شده حق چاپ، هنرمند به راحتی می تواند ادعا کند و با حکم قانونی پیگیر حقوق خود باشد.

حفاظت و فرهنگ مالکیت معنوی

همانطور که قبلاً ذکر شد، خاورمیانه دارای فرهنگ عربی قوی است که حتی به قوانین نیز نفوذ می‌کند. در صورتی که برخی از کشورهای خاورمیانه از قوانین شرعی پیروی می‌کنند، برخی دیگر این کار را انجام نمی‌دهند. با این حال، همه قوانین خاورمیانه از آموزه‌ها و استانداردهای اسلامی پیروی می‌کنند. به این ترتیب، برای واجد شرایط بودن حفاظت از مالکیت معنوی، مطالب، ایده‌ها یا محتوا باید با موضوع حلال بودن مطابقت داشته باشد. یعنی به هیچ وجه با آموزه‌های اسلامی مخالفت نکند. به عنوان مثال، یکی از الزامات ثبت تجارت این است که تصاویر یا لوگوها به هیچ وجه استانداردهای مذهبی، اخلاقی یا فرهنگی را نقض نکند.

اگر می‌خواهید در مورد حفاظت از مالکیت معنوی در خاورمیانه بیشتر بیاموزید یا برای ایجاد پرونده حفاظت از IP کمک لازم دارید، با ما در ارتباط باشید.

---